Tràn dịch khớp gối là tình trạng lượng dịch khớp gối tăng bất thường, gây sưng đau, hạn chế vận động, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đông y với những bài thuốc thảo dược an toàn, hiệu quả được xem là giải pháp hữu ích cho bệnh nhân tràn dịch khớp gối. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh tràn dịch khớp gối theo quan điểm y học cổ truyền, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

1. Nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối theo Đông y
Theo Đông y, tràn dịch khớp gối thuộc chứng tý và nguyên nhân gây bệnh có thể là:
Khí huyết bế tắc: Do chấn thương, nhiễm lạnh, lão hóa,… khiến khí huyết ứ trệ, tắc nghẽn, làm tăng áp lực lên khớp gối, dẫn đến tràn dịch.
Hệ miễn dịch suy yếu: Khi sức đề kháng cơ thể kém, vi khuẩn, virus dễ xâm nhập tấn công khớp gối, gây viêm nhiễm, tăng tiết dịch khớp.
Các bệnh lý mãn tính: Viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp gối,… khiến tình trạng sưng viêm kéo dài, dẫn đến tràn dịch.
2. Triệu chứng của bệnh tràn dịch khớp gối
Triệu chứng điển hình của tràn dịch khớp gối bao gồm:
- Đau nhức: Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, tăng dần về đêm hoặc khi vận động.
- Sưng tấy: Khớp gối sưng to, căng bóng, nóng đỏ, hạn chế cử động.
- Tràn dịch: Dịch khớp gối tích tụ nhiều, có thể cảm nhận được khi ấn nhẹ vào khớp.
- Cứng khớp: Khó khăn khi vận động, di chuyển, đặc biệt là sau khi ngủ dậy.
- Âm thanh lạo xạo: Có thể nghe thấy tiếng lạo xạo khi cử động khớp.
3. Phương pháp điều trị tràn dịch khớp gối bằng Đông y
3.1. Nguyên tắc điều trị
- Điều trị từ căn nguyên: Giải phóng sự tắc nghẽn ở khớp gối, tăng cường lưu thông khí huyết.
- Bồi bổ khí huyết: Giúp gân xương khỏe mạnh, tăng khả năng chịu lực cho khớp gối.
- Điều trị triệu chứng: Giảm đau nhức, sưng viêm, cải thiện vận động khớp.
3.2. Bài thuốc Đông y
Dưới đây là một số bài thuốc Đông y thường dùng để điều trị tràn dịch khớp gối:
Bài thuốc số 1:
- Thành phần: Tần giao 12g, Ngọc thụ 12g, Phòng phong 12g, Xuyên quy 12g, Ma hoàng 12g, Sơn đồ 12g.
- Cách dùng: Các dược liệu rửa sạch, sao nóng, sắc với 1 lít nước đến khi cạn còn 1/4. Chia ra uống ngày 2 lần sau ăn sáng và tối.
- Công dụng: Giảm sưng đau, tê mỏi, yếu khớp gối, thông kinh mạch, tăng cường lưu thông máu, làm mạnh gân cốt, giảm áp lực cho khớp gối. Ngoài ra, bài thuốc này còn có tác dụng giải độc, bồi bổ cơ thể, ngăn chặn tình trạng suy nhược của người bệnh.
Bài thuốc số 2:
- Thành phần: Đào nhân 12g, Hồng hoa 12g, Thục địa 8g, Cao lộc hương 4g, Xích cương 4g, Câu kỷ tử 4g, Cao quy bản 4g, Mã hàm cung 4g, Xích thược 4g, Táo bì 4g, Sơn dược 4g, Hoài ngưu tất 3g.
- Cách dùng: Tất cả các dược liệu rửa sạch phơi khô rồi tán thành bột mịn. Trộn đều các bột thuốc và thêm mật ong vừa đủ để tạo viên hoàn, mỗi viên có kích thước khoảng bằng hạt ngô. Phơi trong bóng râm đến khô, cất vào hũ thủy tinh đậy kín. Uống mỗi lần 4-6 viên, ngày hai lần sáng và tối trước khi ăn 30 phút và kéo dài 20 ngày.
- Công dụng: Với các vị thuốc trên, khi sử dụng giúp bổ máu, ích can, tiêu độc, làm mạch gân cốt, bồi bổ cơ thể, giúp điều trị tràn dịch khớp gối.
Bài thuốc số 3:
- Thành phần: Thục địa 800g, Cao lộc hương 400g, Địa cốt tử 400g, Cao quy bản 400g, Chính hoài 400g, Sơn thù 400g, Đào nhân 30g, Cỏ xước 30g, Xuyên khung 10g, Xích thược 10g.
- Cách dùng: Tất cả các dược liệu trên được rửa sạch phơi khô rồi tán thành bột mịn. Trộn đều bột thuốc với mật ong và vo thành viên hoàn có kích thước khoảng bằng hạt ngô. Uống 8g mỗi lần, ngày hai lần sáng tối sau khi ăn khoảng 30 phút. Bệnh nhân có thể uống thuốc với nước ấm hay nước muối pha loãng.
- Công dụng: Bài thuốc này được sử dụng hàng ngày (dùng trong vòng 20 ngày hoặc hơn tùy mức độ bệnh) để kích thích lưu thông máu, giảm sưng đau đầu gối do bị tràn dịch khớp gối, làm tăng sức mạnh và khả năng chịu lực cho đôi chân của bạn.
Bài thuốc số 4:
- Thành phần: Ma hoàng 12g, Nhục quế 12g, Phòng phong 12g, Sơn đồ 12g, Tần giao 12g, Đương quy 12g, Xích thược 8g, Bảo kế 8g, Thương hoạt 8g, Dã liêu 8g, Ý dĩ nhân 8g, Tang chi 8g, Mao đương quy 8g, Uy linh tiên 3g, Thạch thiềm thừ 3g, Ngưu tất 3g.
- Cách dùng: Các dược liệu trên đem rửa sạch, để ráo nước hoàn toàn rồi đem sao nóng. Sắc với 1 lít nước cho đến khi cạn còn khoảng 1 chén. Chia ra ngày uống hai lần vào sáng và tối trước khi ăn 30 phút. Uống hàng ngày liên tục trong vòng 20 ngày.
- Công dụng: Bài thuốc có công dụng làm mạnh gân cốt, tiêu diệt vi khuẩn, cải thiện tình trạng viêm khớp gối do nhiễm trùng, giảm đau nhức đầu gối. Ngoài ra, bài thuốc còn có công dụng giảm đau nhức xương khớp toàn thân, giải nhiệt, ích thần, khu phong, trừ thấp.
Bài thuốc số 5:
- Thành phần: Tang ký sinh 20g, Địa hoàn 20g, Mã hàm cung 12g, Tần giao 12g, Vân quy 12g, Thược dược 12g, Lan căn 12g, Ngưu tất 12g, Độc hoạt 12g, Tư tiên 12g, Phục linh 12g, Nhân sâm 12g.
- Cách dùng: Các vị thuốc đem rửa sạch, sắc với khoảng 1 lít nước cho đến khi còn 1 bát. Chia uống ngày hai lần sáng và tối. Uống trong vòng 20 ngày.
- Công dụng: Bài thuốc đông y chữa tràn dịch khớp gối có công dụng giảm đau, tiêu sưng, cải thiện tình trạng nóng đỏ và các triệu chứng khác liên quan đến bệnh tràn dịch khớp gối. Sử dụng bài thuốc thường xuyên còn có tác dụng hoạt huyết, bổ khí huyết, tiêu độc, giải nhiệt, trừ tê thấp, ôn trung, tán hàn.
Bài thuốc số 6:
- Thành phần: Thổ phục linh 16g, Thổ ngưu tất 16g, Hà thủ ô 12g, Địa hoàng 12g, Trinh nữ 12g, Thiên niên kiện 10g, Lá lốt 10g, Quế chi 8g.
- Cách dùng: Các dược liệu đem rửa sạch, sắc với khoảng 1 lít nước cho đến khi còn khoảng 1 chén. Chia làm hai phần uống sau bữa ăn sáng, tối. Uống liên tục trong 15 ngày.
- Công dụng: Bài thuốc đông y chữa tràn dịch khớp gối này có tác dụng trừ phong, tán hàn, giảm hiện tượng sưng viêm nóng đỏ ở khớp gối bị bệnh, xoa dịu cơn đau nhức khó chịu. Đồng thời, thuốc cũng giúp cải thiện lưu thông khí huyết, ôn trung, làm tăng sức bền thành mạch, tiêu độc và cải thiện khả năng miễn dịch cho cơ thể.
Bài thuốc số 7:
- Thành phần: Rễ cỏ xước 30g, Tất bạt 30g, Rễ cây cơm rượu 30g, Rễ cây vòi voi 30g.
- Cách dùng: Các dược liệu rửa sạch, sắc với 3 chén nước cho đến khi còn 1 chén. Chia làm hai lần uống trong ngày và sử dụng liên tục trong vòng 10 – 20 ngày.
- Công dụng: Bài thuốc có công dụng hoạt huyết, trừ ứ, làm thông kinh mạch. Nó còn giúp làm mạnh gân cơ, giảm đau nhức đầu gối, trị yếu chân và cải thiện một số triệu chứng của bệnh tràn dịch khớp gối.
Bài thuốc số 8:
- Thành phần: Tang ký sinh 20g, Sinh địa 20g, Xuyên khung 12g, Vân quy 12g, Tần giao 12g, Bạch thược 12g, Độc hoạt 12g, Phòng phong 12g, Cỏ xước 12g, Phục linh 12g, Mộc miên 12g, Nhân sâm 12g, Tang ký sinh 12g, Chích thảo 12g, Nhục quế 12g, Tế tân 12g.
- Cách dùng: Các vị thuốc đem rửa sạch rồi sắc với khoảng 1 lít nước cho đến khi cạn còn 1 chén. Gạn thuốc sắc ra chén, tiếp tục dùng bã sắc thêm lần nữa rồi sau đó hòa thuốc thu được ở cả 2 lần với nhau. Chia uống mỗi ngày 3 lần sau bữa ăn.
- Công dụng: Bài thuốc có công dụng chống viêm, thanh nhiệt, bổ máu, an thần, giảm hiện tượng đau nhức, tê bì hoặc sưng cứng đầu gối ở bệnh nhân bị tràn dịch khớp gối.
Lưu ý:
- Hiệu quả của các bài thuốc Đông y có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng bệnh của mỗi người.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y có chuyên môn trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào.
- Kết hợp sử dụng thuốc Đông y với chế độ ăn uống hợp lý, tập luyện thể dục thể thao nhẹ nhàng và nghỉ ngơi đầy đủ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
4. Xoa bóp và bấm huyệt chữa tràn dịch khớp gối
Để tăng hiệu quả điều trị, bên cạnh sử dụng các bài thuốc trên, các thầy thuốc có thể chỉ định phối hợp liệu pháp xoa bóp, châm cứu,… để kích thích tuần hoàn máu lưu thông tốt hơn, giúp giảm khí huyết ứ trệ ở vùng khớp gối bị tổn thương. Ngoài ra, khi xoa bóp giúp làm thư giãn gân cơ, xoa dịu cơn đau cho người bệnh.
4.1. Kỹ thuật xoa bóp
- Bước 1: Người bệnh ngồi trên ghế và sử dụng lòng bàn tay của mình nắn bóp nhẹ nhàng ở trên đùi, di chuyển qua đầu gối và xuống phía dưới bắp chân. Thực hiện lặp lại động tác hai lần.
- Bước 2: Người bệnh dang rộng đầu gối, đặt gót chân lên trên sàn và áp lòng bàn tay vào đùi với lực vừa phải. Từ từ lướt xuống đầu gối và thực hiện lặp lại từ 5 đến 10 lần liên tục.
- Bước 3: Lặp lại các động tác ở bước thứ hai cho đùi trong và đùi ngoài, mỗi vị trí thực hiện từ 5 đến 10 lần.
- Bước 4: Người bệnh sử dụng các đầu ngón tay của mình để ấn vào các vị trí mặt ngoài, mặt trên, mặt dưới của đầu gối.
- Bước 5: Ngồi thẳng lưng, đưa duỗi chân bị tràn dịch khớp gối ra phía trước. Đặt lòng bàn tay của mình lên trên đầu gối và ấn xuống 5 lần liên tục.
4.2. Day bấm huyệt, châm cứu
Theo Đông y, day ấn hoặc châm vào các huyệt sau cũng giúp điều trị tràn dịch khớp gối:
- Huyệt Độc tỵ
- Huyệt Dương lăng tuyền
- Huyệt Huyết hải
- Huyệt Túc tam lý
- Huyệt Âm lăng tuyền
- Huyệt Ủy Trung
5. Phòng ngừa tràn dịch khớp gối
Tránh vận động quá sức